Tramcolumn 124

GEMOEDELIJK VERVOER BEDRIJF (280811)
door en met foto's (tenzij anders vermeld)van Tom Mulder - tommulder@amsterdamsetrams.nl

De eindpunthuisjes van het GVB voor het personeel zijn tegenwoordig echt luxe te noemen. Aangenaam en heel veel ruimte en veel licht. Het opvallendst is het ‘eindpunthuisje’ van lijn 17 aan het Dijkgraafplein dat in een gewoon modern winkelpand is gevestigd.

eindhalte lijn 5

Als we deze tegenwoordige dure en grote eindpuntvilla’s (nog net niet met zwembad en sauna) vergelijken met de goedkope, armoedige en zeer eenvoudige eindpunthuisjes met houten, oncomfortabele banken, een vloer van houten stenen en nauwelijks verwarming van weleer kun je het lachen niet laten. In de meeste huisjes kon het personeel van de veel lijnen in eerdere jaren van de vorige eeuw moeilijk met een paar collegae gelijktijdig naar binnen en echt nauwelijks zitten, terwijl hun job in de meeste gevallen een baan was waar tijdens de hele dienst werd gestaan.

De lijnen 11 en 12 op het Stationsplein bij het toenmalige wachthuis - 1954.
Fotograaf onbekend

De huisjes boden zitplaatsen voor maximaal een man of vijf, zes. En nu reken ik de af en toe aanwezige imposante lijnchefs nog niet eens mee en schrijf ik in gedachten niet eens over de eindpunthuisjes van bijvoorbeeld de erg drukke lijnen 3 of 10. Moet je je voorstellen hoe dat toeging in de uren, dat er uitgebreid werd afgelost! En het personeel gekleed was in dikke GVB-winterjassen.

een "imposante lijnchef" bij eindhalte lijn 13 - Sloterpark

Dan probeerden ze ook nog de meegebrachte koffie te drinken uit hun glazen flessen met beugelsluiting. In latere jaren werd het wat comfortabeler door een extra, ruimer en moderner huisje. Voor de tramlijnen met relatief veel vrouwelijk personeel (bijvoorbeeld de lijnen 1 en 2) kwamen er zelfs speciale huisjes voor de dames. Waar trouwens weer nauwelijks gebruik van werd gemaakt, omdat iedereen het toch gezelliger vond om bij elkaar te gaan zitten.

Oostzaanstraat halte lijn 12 - 9 januari 1955
foto: Jeroen Epema

Maar ook in beide remises en in het voormalige hoofdkantoor aan de Stadhouderskade overleefde nog lang het meubilair uit de begindagen van het GVB. Dat gold trouwens ook voor de al eerder genoemde gelaste handkarren uit het begin van de vorige eeuw (10 jaar geleden na 100 jaar vervangen) waar het remzand in werd bewaard. Een en ander heeft natuurlijk te maken met de geschiedenis van een lang bestaand en groot gemeenteambtenarenbedrijf. In het nieuwe zeer moderne hoofdkantoor op Sloterdijk is niets meer te merken van de lange GVB-historie. Sommige ruimtes in de remises leken toch meer op ruimtes waar de politie arrestanten huisvestte.

Eindhalte lijn 9 - Middenweg
foto: Cor Fijma

Het ouderwetse imago was destijds ook van toepassing op de toenmalige garages oost en noord en in de Centrale Werkplaatsen. Ik mag het personeel van de grote veerponten achter het CS en de veerbootjes van het IJ natuurlijk ook niet vergeten. Deze bootjes waren een avontuur op zich maar hadden toch de GVB-sfeer. Om dat als jeugdige, enthousiaste hobbyist te kunnen ervaren was natuurlijk prachtig.

Eindpunt aan het Stadionplein, 3-6-1963
foto: Cor Fijma

Het was jammer, dat het GVB geen petten en conducteurfluitjes verkocht als marketingartikelen voor heel jonge, enthousiaste tram en busfans. Het begrip marketing dat tegenwoordig veel gebruikt wordt bestond destijds nog niet. Als je het goed beschouwt, ontstond door de tijd een wereld van groot verschil. Ik ben ervan overtuigd, dat GVB toen de afkorting was voor Gemoedelijk Vervoer Bedrijf.

 

<< terug naar index Tramcolumns

volgende column >>

laat een berichtje achter