Bijdragen van Tom Mulder
Geheugen van de Amsterdamse tram

<< terug naar index Tramcolumns

volgende column >>

Tramcolumn 164

Share |

HET CENTRUM OP Z'N KOP (240612)
Foto's van Tom Mulder tenzij anders vermeld
tommulder@amsterdamsetrams.nl

In de loop van de jaren lijkt werkelijk alles bij het GVB in het centrum te zijn veranderd. Dan heb ik het uiteraard over zaken als de spoorsituaties van de Amsterdamse tram. Het meest ingrijpend waren de wijzigingen van de sporenloop op het Stationsplein, die zo normaal leken en plotseling als het ware werden omgedraaid. Het begon heel klein in 1964, toen de lijnen 5 en 9, die naar het CS reden via de Middentoegangsbrug, plotseling bij het Victoria Hotel rechtsaf moesten en via een extra spoor langs de Prins Hendrikkade en de Kamperbrug het Stationsplein bereikten.


Foto: Henk Graalman

Voor ons, de tramwetenschappers, een kleine sensatie. In de 80-er jaren ging het hele Stationsplein op de schop toen alle Damraklijnen bij het Victoria Hotel rechtsaf sloegen. Volgens mij een totaal verkeerde beslissing, omdat het daardoor onnodig langer duurde eer je als (toekomstige NS-passagier) op het CS was. Andersom was veel beter geweest. Daardoor kwam er veel meer ruimte aan de linkerkant van het CS. De druk van die kant was ook wel erg groot geworden door de vele passagiers en ruimtevretende lijnen 1,2, 5,13 en 17. Zij deden met een hoge frekwentie het CS aan. Ook de uitgaande CS-sporen op de Prins Hendrikkade werden veranderd, omdat de Damraklijnen nu via de Middentoegangsbrug het CS weer verlieten in plaats van bereikten. Het toenmalige spoor om het Stationsplein te verlaten, werd nu gebruikt om via dat (tweede) spoor het Stationsplein te bereiken via een wissel op de westelijke toegangsbrug. De railsituatie op het Stationsplein werd al eerder veranderd na het opheffen van de lijnen 11 en 12 in de 50-er jaren. Een Damrakspoor verviel en er kwam nu meer ruimte voor de Nieuwe Zijdslijnen. Voor de 2e wereldoorlog werd de railsituatie ook regelmatig aangepast en uitgebreid, omdat de stad en de tramlijnen steeds maar groeiden.


Foto: Henk Graalman

En lijn 22 met de roze lijnkleur maar CS-rondjes draaide. Je kunt je niet meer voorstellen, dat na de oorlog de toenmalige lijnen 11,12 en 17 via de oostzijde het Stationsplein bereikten. Net zo min als de CS-route van lijn 11, die luidbellend via de halte van lijn 12 aan de terugreis begon. Door de werkzaamheden rond de bouw van de metro verschoven de haltes van de Damraklijnen regelmatig. Door de opvallende terugkeer van lijn 14 werden ook de sporen aangepast rond het Paleis op de Dam met een nieuwe lange afslag naar rechts in de Raadhuisstraat naar de Nieuwe Zijds Voorburgwal en de hersituering van de rails op de Dam met een rechtseboog naar het Rokin.


foto henk Graalman

Daar onstond ook nog het (tijdelijke) lijn 20-wissel/spoor van de Dam richting CS. Wat me nog steeds verbaast, was het weggehaalde afslaande spoor op de Nieuwe Zijds naar de Paleisstraat vanaf de postzegelmarkt. Want waarvoor had dat, waarschijnlijk lang geleden, gediend? Maar ook de situatie op de Munt werd aangepast, toen de plaatselijke oosthalte logischewijze naar de stopplaats op het Rokin bij V & D werd verschoven. Het Muntplein werd nu eenvoudig dubbelsporig. Dan heb ik het nog niet eens over de verplaatsing van het Amstelspoor van de lijnen 4 en 9 naar onder meer de Reguliersbreestraat, de Nieuwe Amstelstraat en het Rembrandtplein. Ook de (onder meer vooroorlogse eindpunt)sporen voor de R-lijnen op het Rembrandtplein en in de Reguliersdwarsstraat verdwenen naar de vergetelheid. Zouden we ons over 100 jaar weer verbazen over alle veranderingen in de tramrails in het centrum? Ik mail je tegen die tijd wel even!

Eventuele fouten voorbehouden (red.)

 
<< terug naar index Tramcolumns

volgende column >>

omhoog

laat een berichtje achter

 

Bezoekersteller

eXTReMe Tracker