|
Tramcolumn
154
DE NS, DE GOOISCHE, DE GVB-TRAMS
EN DE METRO IN/ONDER EEN STRAAT!
(240312)
Foto's van Tom Mulder
tenzij anders vermeld
tommulder@amsterdamsetrams.nl
Het leek wel of
de Wibautstraat en alles wat er omheen gebeurde visueel een aparte
republiek binnen de Amsterdamse gemeentegrens was. Dat kwam natuurlijk
door de wijde oppervlakte van de Wibautstraat. Hier stond eerst het
Weesperpoortstation. Later maakten de trage, charmante Utrechtenaren van
lijn 5 hier de dienst uit. Het Weesperplein was al vele jaren een
belangrijke overstaphalte voor de lijnen 5, 7 en 10.
GoTM 14+50er Station Weesperpoort circa 1938 Stigter-204-856C
foto verzameling: Ab van Donselaar
Misschien kwam het
aparte ook door de combinatie van de opvallende aroma’s van cacao en eau
de cologne, die jarenlang in het straatbeeld overheersten en de sfeer
bepaalden van dit zuidoostelijk deel van Amsterdam. Die twee geuren
werden sterker naarmate je dichter bij het winderige Amstel Station
kwam. Dat kwam door de cacao en de eau de cologne-fabrieken.
GVB 309+936 Ln 5 Wibautstraat circa 1955
foto verzameling: Ab van Donselaar
Ik moet wel
zeggen, dat ik de sfeer van de voormalige spoorlijn naar het Weesperpoortstation proefde, zonder dat ik die meemaakte, in de erg
brede, nieuwe en kaarsrechte Wibautstraat. Een klein gebeeldhouwd restant
van het Weesperpoort Station vindt je in de leuning van de brug over de
Singelgracht. De bijzondere Utrechtenaren van lijn 5 hadden de ruimte in
de Wibautstraat in die dagen van weinig verkeer, nadat de ze de
enkelsporige Weesperstraat met de op één na dubbelsporige vaste bruggen
waren ontsnapt. Na het Weesperplein, met het gelijknamige ziekenhuis,
volgde een zee van ruimte in die straat met die oerlelijke,
afschuwelijke jaren ’50-kantoorkolossen en het NBM-busstation.
foto: J.E.de
Kok
Plus een
overstapmogelijkheid op lijn 3 bij de kruising met de Ruyschstraat. De
Wibautstraat was eigenlijk een grote vlakte, waar je nog lang de
contouren van de verdwenen sporen van de NS-spoorlijn en de Stoomsche
Gooitram zag. Maar aan alles komt een eind. Ook aan de vredige lijn 5
met de Utrechtenaren en de lage blauwen. Daarvoor in de plaats kwamen
heel onwennig op 17 september 1961 de enkelgeledes en de drieassers van
lijn 7, die op het Weesperplein nu rechtsaf sloegen in plaats van dat ze
rechtdoor gingen naar de Plantage Parklaan. Gelukkig bleven de blauwen
niet lang weg. Binnen enkele maanden, op 11 december 1961, waren zij
terug.
foto: J.E.de
Kok
Toen lijn 5 werd herboren als spitsuurtramlijn met losse, blauwe
motorwagens. Na weer enkele maanden waren ook de bijwagens van lijn 5
weer teruggekeerd. Na jaren van betrekkelijke rust, omdat de
metrobouwers aan de Weesperstraat en de IJtunnel bezig waren, was ook de
Wibautstraat aan de beurt. Met een via de Ceintuurbaan en de Van
Woustraat omgelegde lijn 7 en de zeer tijdelijke, verlegde lijn 10
sporen via een deel van de Mauritskade, de zogenaamde Ponsebaan (genoemd
naar de initiatiefnemer van de trambaan), bleven de Wibautstraat en het
Weesperplein een chaos. De nog niet afgezonken tunneldelen van de
metrolijn overheersten in die dagen in het straatbeeld van de
Wibautstraat. Toen de metro klaar was, leek er geen behoefte meer te
bestaan aan een gelijklopende tramlijn. En lijn 7 ging weer als vanouds
naar de Plantage Parklaan. In de 70s zag ook lijn 12 het licht en kreeg
nu op het Amstel Station zijn eindpunt. Eind(punt) goed al goed.
foto: J.E.de
Kok
De Sarphatistraat werd een nog belangrijkere tramstraat met de komst van de
herboren lijn 6. Dankzij de komst van de metro. Veel later verschenen,
deels op dezelfde route, de altijd matig bezette 780-ers (plus soms hun
broeders en zusters) van lijn 20. Waar ik me nog dagelijks over verbaas
is, hoe het toch mogelijk was, dat in de Roetersstraat eerst TWEE
tramlijnen, 6 en 20, regeerden en daarna geen enkele meer. Waar is de
tramlogica? Het blijft wel apart, dat je tot in lengte van dagen de loop
van de Stoomsche Gooitram kunt herkennen in de huizenbouw in de
Wibautstraat. Onder meer aan de boog ter hoogte van de achterkant van
het Het Paroolgebouw. Je kunt stellen, dat binnen een halve eeuw VIER
vormen van railvervoer in de Wibautstraat opereerden: de NS-stoomloks,
de Gooische Tram, de GVB-trams en de metro.
Eventuele fouten voorbehouden
(red.)
 laat een berichtje achter |
