• Routegeschiedenis lijn 24

door: Cor Fijma

"In 1965 krijgt Buitenveldert een tramverbinding met de stad”, schreven burgemeester en wethouders van Amsterdam aan de gemeenteraad volgens een bericht in “Het Parool” van 22 november 1961. Deze verbinding zou bestaan uit een verlenging van lijn 24 of een nieuwe lijn die deels zou samenlopen met lijn 24. Het moest 1990 worden voordat de tram naar Buitenveldert werkelijk ging rijden als lijn 5. Ook kwam in 1990 sneltramlijn 51 naar Amstelveen in dienst die ook betekenis voor Buitenveldert heeft.

Lijn 24 aan zijn vroegere standplaats “Olympiaweg” in 1933. De rangeermotorwagen die achter het tramstel te zien is heeft zojuist een bijwagen naar de “aanhaakplaats” gebracht. In die tijd werden bijwagens aan- en afgehaakt bij gebleken behoefte.
Fotograaf onbekend

In 1929, het jaar waaruit lijn 24 dateert, ging men heel wat voortvarender te werk. De Stadionbuurt was voor een groot deel nog niet bebouwd. Toch vond men aanleiding lijn 24 in te stellen op 17 oktober 1929 op de route Olympiaweg – Centraal Station. Blijkbaar een goed gekozen route want gedurende meer dan 77 jaren is aan de route van lijn 24 niets veranderd, behoudens een wijziging in het rondrijden bij het Centraal Station in 1980.

Lijn 24 met een motorwagen zonder bijwagen op het Muntplein in 1933.
Fotograaf onbekend

De huidige (2008) route van de lijn via Van Baerlestraat - Gabriël Metzustraat - Ruijsdaelstraat - Albert Cuijpstraat moet als tijdelijk worden gekwalificeerd. Op 10 december 2006 is lijn 24 verlengd naar de Gustav Mahlerlaan.

Blauwe wagens op lijn 24; de 437 met een open bijwagen op de Olympiaweg in 1937.
Fotograaf onbekend

Lijn 24 had het in 1929 nog niet erg druk zodat met losse motorwagens van het drieruitige type werd gereden. De stadionbuurt was immers nog lang niet voltooid. Maar al in 1930 verschenen zonodig bijwagens achter deze motorwagens. Sinds 1936 profiteerde lijn 24 van de nieuwe blauwe wagens die rond 1930 in dienst kwamen.

Lijn 24R met Union 142 naar het Rembrandt(s)plein in 1943.
Foto Brahn

Ook werd de lijn na de lijnen 9 en 25 waardig bevonden te worden bereden door de na 1948 aangeschafte drieassige tramstellen die er in 1950 verschenen. Tenslotte werd lijn 24 de lijn die in 1958 het genoegen smaakte het eerste dubbelgelede tramrijtuig, de 551, toebedeeld te krijgen.

Tramstellen van lijn 24 opgesteld op de Stadionweg in afwachting van stadionvervoer, 1948.
Foto Brahn

Al dit na de oorlog aangeschafte nieuwe materieel verhinderde niet dat nog regelmatig blauwe wagens dienst moesten doen. Dat gebeurde vooral in de winter van 1954 toen blauwe wagens op lijn 24 werden ingezet als vervangers van defecte drieassers. Ook bij stadionvervoer kwam men wel blauwe wagens tegen op extra diensten.

De 438 op lijn 24 op een locatie waar hij allang niet meer rijdt, de Ferd. Bolstraat (komt hij daar nog terug?) De agent met het klapbord in ieder geval niet. Een prentbriefkaart uit de tweede helft van de veertiger jaren.
prentbriefkaart uit de verzameling van Jeroen Epema

Het laatste werd in 1962 structureel het geval toen de drieassers van remise Lekstraat op zondag werden ingezet op de lijnen 3 en 10.

Blauwe wagens vervangen in de winter van 1954 drieassige stellen. De 436+805 op de Vijzelgracht, 2-2-1954.
Foto H.W.E. de Bock †, collectie C. Pot

De op 7 oktober 1963 ingevoerde materieelverdeling waarbij blauwe wagens alleen nog op spitsuurdiensten werden ingezet deed deze trams ook op werkdagen op lijn 24 terugkeren. Maar in 1968 was het gedaan met de “blauwen”.

Aanvulling van de drieassers met blauwe wagens in de winter van 1954. Tramstel 422+863 op de Prins Hendrikkade, 27-3-1954

Vandaag de dag is lijn 24 nog een van de weinige lijnen zonder conducteur. Dus rijden er trams van de serie 817-841, ook wel “hangbuiken” genoemd, zonodig aangevuld met wagens van de series 901-920 of Combino’s.

Een drieasser van Lijn 24 op het Roelof Hartplein. Een prentbriefkaart uit de begin jaren vijftig.
prentbriefkaart uit de verzameling van Jeroen Epema

In het verleden speelde lijn 24 een rol in het vervoer naar en van het stadion. De verrichtingen van de lijn in dat vervoer zijn op deze site te lezen in de bijdrage “Stadionvervoer”.

Drieassers op lijn 24, de 511+989 op de brug tussen J.M. Coenenstraat en Beethovenstraat, 11-10-1955

In de jaren ’30 en ’40 kende lijn 24 diensten die slechts tot/van het Rembrandtplein reden, aangeduid als lijn 24R. Na de hervatting van de tramdiensten in 1945 kwamen die diensten niet terug. Wel deden bij druk stadionvervoer in de naoorlogse jaren wel trams van lijn 24 dienst op dit korte traject.

Gelede proefwagen 551 bezorgt lijn 24 de primeur van de dubbelgelede tram, Olympiaweg, 21-9-1958

De vraag is welke toekomst lijn 24 heeft na het gereedkomen van de in aanleg zijnde metrolijn. Deze vraag is ook te stellen ten aanzien van de collega-lijnen 16 en 25. Schrijver dezes is er benieuwd naar.

 
Lijn 24 met drieasser 514 met onbekende bijwagen in de Vijzelstraat, 1958.
Foto Van Donselaar

Ook enkelgelede trams verschenen wel op lijn 24, in dit geval de 580 als “extra dienst”, Turnerstraat, 23-8-1959

Een “extra dienst” van lijn 24 (504+951) keert via Rembrandtplein terug naar de Olympiaweg als extra tram voor stadionvervoer, 12-11-1961

Een extra tramstel (463+766) neemt passagiers op op de thans verdwenen “stadionlus” op het Stadionplein. Draaikoersborden voor lijn 24 waren toen niet beschikbaar zoals het lege draairaam laat zien, 23-9-1962

Ook bij lijn 24 ging er wel eens iets mis. De 611 ontspoord op de Dam en de 503 kijkt lijdzaam toe, 30-9-1962

In het voorjaar van 1963 kwamen de draaikoersborden terug. De 423+820 als extra tram in de Turnerstraat, 21-4-1963

Extra dienst e2 met de 453+780 in de oude eindpuntlus aan het Stadionplein, 3-6-1963

Drieasser 916+977 met grote lijnfilmkast als lijn 24 op de Vijzelgracht, 30-3-1972

Drieasser 925+994 als uitrukkende spitsuurdienst op het Stadionplein, 28-3-1978

Een tramroute die (tijdelijk?) buiten gebruik is. De 946+970 in de Ferdinand Bolstraat, 26-2-1979

50 jaar lijn 24 wordt gevierd met ritten met museumtramstel 467+721, Weteringcircuit, 20-10-1979

De dagen van de drieassers zijn bijna geteld; de 919+965 als lijn 24 op het Stationsplein, 28-5-1982

Olieverfschilderij van Jim Gijbels
meer info op: Treinen en trams op doek

In 1990 rijdt de 861 de boog Ferdinand Bolstraat-Ceintuurbaan in, 7-4-1990

Lijn 24 met “hangbuik” 824 in de afleveringskleuren, Minervaplein, 29-4-1991

Lijn 24 met de 880 op de Dam, 25-2-1994

Autoloze zondag (?) in Amsterdam met tweerichtingwagen 902 op lijn 24, Weteringcircuit, 19-9-1999

artikel uit de NRC over 50 jaar lijn 24 in 1979.

15.10.11 - Gustav Mahlerlaan met de 827 en een op lijn 24 schaarse Combino

15.10.11 - 2053 als lijn 24 aan de kop van een tramfile in de Gustav Mahlerlaan. Inkorting van ritten tot het Weteringplantsoen is de kennelijke oorzaak

15.10.11 - Twee trams van de serie 817 in de lus Gustav Mahlerlaan, 15-10-2011

oktober 2011 - GVB lijn 24 op De Boelelaan

  Routegeschiedenis lijn 24

Foto’s van de auteur, tenzij anders vermeld.

Cor Fijma - corfijma@amsterdamsetrams.nl
12.4.2008 

zie ook: Kopkoersborden en zijkoersborden van lijn 24 >>

laat een berichtje achter